Ruski govornici prilikom učenja srpskog jezika prave raznovrsne greške koje se javljaju kako u pisanju, tako i prilikom govorenja. Ove greške se mogu podeliti na međujezičke (interlingvalne) i unutarjezičke (intralingvalne). Međujezičke greške se odnose na prenošenje osobina iz maternjeg jezika na drugi jezik, što se u naučnoj literaturi naziva interferencijom, tj. negativnim transferom, dok unutarjezičke greške podrazumevaju pogrešno primenjivanje naučenih pravila unutar sistema jezika koji se uči (Raičević 2011).
Uticaj interferencije
Uzroci pravljenja grešaka su, dakle, razni, a najčešće potiču od interferencije, što je posebno izraženo prilikom učenja stranog jezika unutar iste jezičke porodice. U konkretnom slučaju, reč je o prenošenju određenih obrazaca iz ruskog jezika kao maternjeg u srpski jezik koji se usvaja kao strani. Postoji nekoliko tipova interferencije – može se javiti na različitim jezičkim nivoima (fonetika i fonologija, morfologija i sintaksa, semantika i sl.), može se ispoljavati direktno ili indirektno ili pak može imati primarno-sekudarni ili sekundardno-primarni smer, u zavisnosti od toga da li se pravila narušavaju u stranom jeziku koji se uči ili u maternjem jeziku, pod uticajem stranog jezika (Končarević 2004a; više o ovome v. Milošević 2016).
Uzroci grešaka koje prave ruski govornici prilikom učenja srpskog jezika
Prilikom rada sa učenicima čiji je maternji jezik ruski primetili smo da je priroda grešaka raznovrsna i
zasniva se na uzrocima koji se izdvajaju u literaturi, a to su: nerazlikovanje određenih diferencijalnih osobina u srpskom jeziku, kojih nema u ruskom jeziku, ili obrnuto, unošenje odgovarajućih osobina iz ruskog jezika u srpski jezik (superdiferencijacija) ili pak upotreba pojava koje postoje i u srpskom i u ruskom jeziku u skladu sa pravilima ruskog jezika (Končarević 2004b).
U skladu sa ovim tipovima interferencije mogu se izdvojiti sledeći primeri upotrebe glagolskih formi u kojima se ogledaju greške:
- Izostavljanje kopula i pomoćnih glagola, posebno u perfektu i uz imenski deo predikata: On čitao knjigu. (um. On je čitao knjigu) Ona lepa devojka. (um. Ona je lepa devojka)
- Upotreba pomoćnih glagola gde ne treba, na primer, u prezentu uz glagol u ličnom glagolskom obliku (s obzirom na to da ruski jezik nema pomoćne glagole, razumljiv je i izostanak pomoćnih glagola i njihova upotreba tamo gde im nije mesto): Ja sam slušam muziku.
- Pogrešna upotreba glagolskih oblika za iskazivanje budućeg vremena, posebno u zavisnim rečenicama (u ruskom jeziku se buduće vreme iskazuje oblicima svršenog vida prezenta): Kad ću te pozvati kasnije, dogovorićemo se. Kad ću da dolazim kod tebe, ću da ti ispričati. Greške se, dakle, zasnivaju, na nepravilnoj upotrebi glagolskog vida sa futurom, kao i na mešanju konstrukcija da + prezent i infinitiva, pri čemu i pozicija pomoćnog glagola može predstavljati problem, u slučaju da se javi više enklitika na jednom mestu.
Ruski govornici prilikom učenja srpskog jezika prave greške i u sledećim slučajevima:
- Javljanje oblika koji ne postoje u srpskom jeziku, a ima ih u ruskom: na primer, konstrukcija mы s toboй (Mi s Markom smo išli u šetnju).
- Upotreba istog roda za sve oblike množine (ruski jezik ne razlikuje rodove u množini): One su pevali pesmu. Ovo se ogleda i u kosim padežima, kada se kod ženskog roda upotrebljavaju padežni nastavci za muški rod i obrnuto, pri čemu ima i primera transfera padežnih nastavaka iz ruskog jezika (Poslao je poruke svojim drugarama).
- Problemi sa redom reči, posebno sa položajem enklitika – greške ovog tipa su raznovrsne i sa njima učenici imaju dosta problema, pri čemu im poseban izazov predstavlja mesto povratne rečce se i pomoćnog glagola je, kao i nagomilane enklitike, poput: Oni su joj ih pokazali. Obradovali su mu se. Da li me se sećate? Ovakve greške su razumljive, s obzirom na to da se povratna rečca u ruskom jeziku javlja kao deo glagola (vozradovatsя), nema enklitičkih oblika ličnih zamenica, kao ni pomoćnih glagola.
- Pogrešna rekcija – na primer: Čestitala mu je s rođenjem sina (prema ruskoj konstrukciji: Ona pozdravila ego s roždeniem sыna). Tipovi ovakvih grešaka su brojni, budući da su uzrokovani direktnim transferom iz maternjeg jezika i predstavljaju zanimljivo područje istraživanja i nešto čemu treba posvetiti posebnu pažnju prilikom predavanja srpskog jezika kao stranog.
Značaj analize ovakvih grešaka je višestruk
Bio je ovo kratak pregled grešaka koje se javljaju prilikom učenja srpskog jezika kao stranog kod učenika čiji je 
maternji jezik ruski (detaljnije o ovoj temi se može videti kod S. Miloševića 2016). Može se zaključiti da je broj grešaka koje nastaju usled interferencije prilikom učenja srpskog jezika od strane ruskih govornika veliki, što je, naravno, posledica sličnosti posmatranih jezika. Važno je imati u vidu da greške koje prave ovi učenici neće biti iste kao kog govornika čiji je maternji neki drugi strani jezik. Zbog toga je analiza grešaka ovog tipa značajna za nastavu srpskog kao stranog jezika i može pomoći u izradi odgovarajućih nastavnih materijala i vođenja samog nastavnog procesa, a svakako predstavlja zanimljivu temu istraživačima koji se bave uporednim proučavanjem slovenskih jezika ili metodikom srpskog jezika kao stranog.
Literatura
Končarević 2004a: K. Končarević, Savremena nastava ruskog jezika: sadržaji, organizacija, oblici, Beograd: Slavističko društvo Srbije.
Končarević 2004b: K. Končarević, „Konfrontiranje u visokoškolskoj nastavi gramatike srpskog jezika kao stranog“, Slavistika, knj. VIII, 407–416.
Milošević 2016: S. Milošević, „Tipologija gramatičkih grešaka ruskih govornika pri usvajanju srpskog jezika“, Srpski kao strani u teoriji i praksi III, 169–179.
Raičević 2011: V. Raičević, Rečnik lingvodidaktičke terminologije, Beograd: Zavod za udžbenike.
Autor teksta: Isidora Jakšić Perović onlajn predavač srpskog jezika Akademske srpske asocijacije, jedine akreditovane škole za učenje srpskog jezika na onlajn časovima. Prijavite se i učite sa nama. Vidimo se!
